WADA SŁUCHU
W Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Chrzanowie diagnozujemy i wydajemy opinie i orzeczenia dla dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wśród nich są i te z wadą słuchu. Poniżej zamieszczamy kilka informacji na temat wady słuchu: klasyfikacji, rodzaju zaburzeń słuchu ze względu na lokalizację uszkodzenia, głuchoty jednostronnej, badań przesiewowych i profilaktyki.
KLASYFIKACJA GŁUCHOTY WEDŁUG BIAP
(Międzynarodowe Biuro Audiofonologii )
| stopień | Stopień upośledzenia percepcji słuchowej | Określenie upośledzenia słuchu | Reakcja na mowę |
| I stopień | Normalne i zbliżone do normy możliwości percepcji słuchowej. | poniżej 20 dB | Nie ma żadnych trudności w percepcji mowy. |
| II stopień | Lekka utrata słuchu. | między 20-40 dB | Trudności ze słyszeniem cichej bądź odległej mowy. |
| III stopień | Stopień średni. | między 40-70 dB | Dziecko nie słyszy cichej mowy, ma problemy w czasie zwykłej rozmowy. |
| IV stopień | Stopień wysoki. | między 70–90 dB | Dziecko nie słyszy rozmówcy, ma problemy z usłyszeniem głośnej mowy. |
| V stopień | Głęboka utrata słuchu. | więcej niż 90 dB | Mowa nie jest postrzegana. |
Zgodnie z ustaleniami BIAP (Międzynarodowe Biuro Audiofonologii) uszkodzenie słuchu w stopniu lekkim nie jest znaczącym utrudnieniem w pełnieniu funkcji społecznych przez osobę dotkniętą takim uszkodzeniem. Może ono powodować trudności z identyfikacją akustyczną niektórych głosek, a także za skutecznym słuchaniem w hałasie bądź z większej odległości. Wiele takich osób nie korzysta z żadnych pomocy technicznych, nie wymaga też interwencji medycznej. Osoby takie nazywa się lekko niedosłyszącymi.
Uszkodzenie słuchu w stopniu umiarkowanym umożliwia słyszenie i rozumienie mowy jedynie w korzystnych warunkach akustycznych. Wiele osób dotkniętych takim uszkodzeniem korzysta z aparatów słuchowych . Mowa u dzieci rozwija się spontanicznie, jednak często występują w niej wady wynikające z nieprawidłowej identyfikacji dźwięków słuchem i naśladowaniu tych nieprawidłowo słyszanych dźwięków. Osoby z tym uszkodzeniem nazywamy słabosłyszącymi lub niedosłyszącymi.
Uszkodzenie w stopniu znacznym uniemożliwia słyszenie i rozumienie mowy bez aparatu słuchowego. Mowa dziecka dotkniętego tym uszkodzeniem nie rozwija się normalnie i spontanicznie. Powinno ono być objęte specjalnymi formami wczesnej rewalidacji,
a następnie odpowiednimi formami kształcenia w szkole dla dzieci głuchych, niedosłyszących lub w warunkach kształcenia zintegrowanego.
Uszkodzenie w stopniu głębokim uniemożliwia rozumienie mowy nawet za pomocą aparatów słuchowych. Dzięki nim jest możliwe jedynie częściowe słyszenie dźwięków mowy, jednak bez pełnej ich identyfikacji. Nie pozwala to wprawdzie rozumieć mowy, ale
w dużej mierze ułatwia jej odczytywanie z ust. Ten sposób porozumiewania się jest wówczas dominujący. Dziecko z takim uszkodzeniem musi być objęte wczesną interwencją medyczną
i logopedyczną, a następnie kształceniem zazwyczaj w szkole dla dzieci głuchych. Osoby z uszkodzeniem słuchu w stopniu znacznym i głębokim nazywamy głuchymi lub niesłyszącymi.
RODZAJE ZABURZEŃ SŁUCHU ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ USZKODZENIA:
- OBWODOWE
– przewodzeniowe (uszkodzenie ucha środkowego) – niedosłuch przewodzeniowy jest spowodowany chorobami ucha zewnętrznego i środkowego, np. zniekształceniami spowodowanymi przez wady wrodzone, zmianami zapalnymi, uszkodzeniem błony bębenkowej lub kosteczek słuchowych.
– odbiorcze (uszkodzenie komórek rzęsatych w ślimaku) – niedosłuch odbiorczy może być spowodowany zarówno uszkodzeniem struktur ucha wewnętrznego, jak również nerwu słuchowego lub ośrodków słuchowych w mózgu.
– mieszane – niedosłuch mieszany jest kombinacją niedosłuchu przewodzeniowego
i odbiorczego.
- CENTRALNE
– zaburzenia funkcjonowania ośrodkowej (nerwowej) części układu słuchowego.
Dziecko z centralnymi zaburzeniami słuchu mimo prawidłowej czułości słuchu zachowuje się tak jakby było słabosłyszące. Charakterystyczne są trudności ze zrozumieniem złożonych poleceń, szczególnie tych,
w których używane jest nowe słownictwo. Często występują trudności z pisaniem ze słuchu
i czytaniem na głos. Trudności sprawia również rozumienie mowy w hałasie i/lub w pomieszczeniach o dużym pogłosie (np. w klasie). Dziecko ma trudności ze skoncentrowaniem się na tym, co mówi nauczyciel. W wielu przypadkach ocena psychologiczna wykazuje, że u dzieci z centralnymi zaburzeniami słuchu, wyniki pomiarów inteligencji są znacznie wyższe przy pomiarze testami niewerbalnymi, niż testami werbalnymi. Często obserwuje się również brak wrażliwości na muzykę.
GŁUCHOTA JEDNOSTRONNA
PRAWOSTRONNE USZKODZENIE SŁUCHU
Trudności w zakresie rozwoju języka:
- zaburzenia mowy,
- trudności w czytaniu i pisaniu ( problemy w przyswajaniu zasad ortografii, wolniejsze tempo czytania, problemy ze zrozumieniem czytanego tekstu, więcej czasu na głośne czytanie, zmiany w strukturze wyrazu),
- trudności w interakcjach słownych,
- możliwe wystąpienie niepłynności mówienia,
- mogą wystąpić problemy ze skupieniem uwagi słuchowej na tekstach słownych,
- trudności z rozumieniem,
- problemy w przyswajaniu wiedzy wymagającej sekwencyjnego (logicznego) porządkowania faktów oraz ich syntetycznego ujmowania (przedmioty ścisłe: matematyka, chemia, fizyka).
LEWOSTRONNE USZKODZENIE SŁUCHU
Problemy z zachowaniami emocjonalnymi:
- trudności z kontrolowaniem emocji,
- może wystąpić niezrównoważenie emocjonalne, skłonność do załamań, nerwowość, drażliwość, brak pewności siebie w kontaktach z innymi, płaczliwość,
- trudności w zakresie nauki przedmiotów humanistycznych,
- preferencja przedmiotów ścisłych,
- trudności z percepcją muzyki ( brak poczucia rytmu, trudności z odtwarzaniem piosenek, problem z nauką gry na instrumentach.
GŁUCHY NIE WIE CZEGO NIE SŁYSZY.
GŁUCHY MUSI POZNAĆ WIELOZMYSŁOWO, ŻEBY COKOLWIEK ZROZUMIEĆ.
- Słuch przekazuje bodźce ze wszystkich kierunków.
- Słuch informuje o wydarzeniach rozgrywających się w większej odległości.
- Słuch przekazuje bodźce stale /drogą powietrzną i drogą kostną/.
- Wrażenia akustyczne, względnie mowa sterują odbiorem wrażeń wzrokowych
/potrącony przedmiot wydaje dźwięk i wtedy nakierowujemy wzrok na ten przedmiot/. Bodźce akustyczne działają stymulująco dzięki stałemu pobudzaniu ciekawości, zainteresowania i uwagi.
/W rozwoju dziecka niesłyszącego nie ma etapu pytań. Poznaje ono świat jedynie wzrokiem i dotykiem. Często jego spostrzeżenia są mylne./
- Wrażenia akustyczne zapowiadają nadchodzące wydarzenia.
/Głusi pozostają w stałym zagrożeniu bezpieczeństwa./
- Słuch oraz mowa wewnętrzna wykształcona w procesie komunikacji steruje naszym zachowaniem. Głuchota zmniejsza ilość powtórzeń podczas uczenia się.
/Dziecko słyszące nawet podczas wykonywania innych czynności słucha rozmów, relacji, dochodzących do niego komunikatów i wiele treści zapamiętuje mimochodem./
- Słuch w znacznym stopniu wpływa na kształtowanie osobowości. Głusi nie są osobami empatycznymi. Nie rozumieją „być innymi”. Są egocentrykami nastawionymi na siebie.
/Głusi mają największe problemy z myśleniem abstrakcyjnym. Wszystko odnoszą do siebie i mogą porównywać jedynie z własnymi doświadczeniami./
- Mowa rozwijana drogą słuchową jest najważniejszym środkiem nawiązywania
i podtrzymywania kontaktów międzyludzkich /umożliwia okazywanie uczuć, empatii, pozwala zwalczać egocentryzm./ - Osoby niesłyszące zwykle mają zaniżoną samoocenę.
- Głuchy porównuje się z innymi na podstawie obserwacji.
- Głuchy nie wie ile nie wie.
BADANIA PRZESIEWOWE
W Polsce działa system wczesnego wykrywania zaburzeń słuchu, jakiego nie ma w żadnym innym kraju. Przesiewowe badania słuchu prowadzone są na szeroką skalę i obejmują badania słuchu u noworodków, a także badania przy użyciu Platformy Badań Zmysłów kierowane do dzieci w wieku przedszkolnym oraz z młodszych klas szkół podstawowych. Inicjatorem tych działań jest profesor Henryk Skarżyński – twórca Światowego Centrum Słuchu, dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii słuchu w Kajetanach pod Warszawą. Prof. Henryk Skarżyński w 1992r. wykonał pierwszą w Polsce operację wszczepienia implantu ślimakowego u osoby dorosłej a także u dziecka. W kolejnych latach wykonał wiele pionierskich operacji. Skutkiem pracy jego i jego zespołu tysiące dzieci odzyskało zdolność słyszenia.
Pracownicy Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Chrzanowie każdego roku prowadzą badania przesiewowe „Widzę, słyszę” wśród dzieci z przedszkoli i szkół Powiatu Chrzanowskiego. Chętne placówki zgłaszają zapotrzebowanie na przeprowadzenie powyższych badań, które mają na celu wyłonienie spośród badanych dzieci kwalifikujących się do dalszej specjalistycznej diagnostyki. Badania są nieinwazyjne i bezpłatne. Do ich przeprowadzenia niezbędna jest zgoda rodziców lub opiekunów prawnych.
PROFILAKTYKA
W dzisiejszym świecie dzieci i młodzież jeszcze bardziej niż dotychczas narażone są na bodźce mające negatywny a wręcz szkodliwy wpływ na narząd słuchu. Dla zachowania poprawnego funkcjonowania słuchu niezbędna jest podstawowa wiedza na temat zagrożeń oraz zastosowanie szeroko rozumianej profilaktyki zaburzeń słuchu.
Zalecenia dla dzieci i młodzieży odnoszące się do profilaktyki zaburzeń słuchu:
Unikaj hałasu czyli dźwięków, które są niepożądane i mogą być szkodliwe dla zdrowia. Dźwięki te powodują rozdrażnienie i zmęczenie, często z towarzyszącym bólem głowy, trudnościami w zasypianiu. To przekłada się na spadek wydajności nauki i/lub pracy. Hałas o dużym natężeniu, oprócz uszkodzenia słuchu, prowadzi do schorzeń układu krążenia, układu nerwowego.
Słuchaj dźwięków cichych i średnio głośnych, jak najbardziej zbliżonych do naturalnych, które sprawiają przyjemność, a nie powodują rozdrażnienia, zmęczenia, pobudzenia, bólów głowy czy pisku w uszach. Staraj się nie naśladować pod tym względem kolegów karmiących się kakofonią dźwięków.
Oszczędzaj uszy, słuchaj muzyki najlepiej z głośników, a nie poprzez słuchawki, i niezbyt głośno, abyś mógł/mogła usłyszeć, co ktoś mówi obok Ciebie.
Oszczędzaj nie tylko uszy, ale również cały organizm, słuchaj muzyki o pełnym spektrum dźwięków różnych częstotliwości, nie z przewagą basów bardzo niekorzystnie mogą wpływać na emocje, psychikę, układ nerwy, serce, naczynia krwionośne itp., prowadząc do chorób ogólnoustrojowych.
Unikaj nadmiernego hałasu dyskotekowego, który na początku powoduje odwracalne osłabienie słuchu, mijające po kilku lub kilkudziesięciu minutach, tzw. zmęczenie słuchu, ale następnie wywołuje piski w uszach, a zbyt często powtarzany powoduje trwały niedosłuch. Należy ograniczać czas przebywania w dyskotece, stosować stopery. Jeżeli pojawiają się piski i czasowe przytłumienie słuchu, trzeba zrezygnować z dyskotek.
Przygotowała:
mgr Ligia Łakomy – surdopedagog
